Prywatność kontra bezpieczeństwo – projekt ustawy o policji
W Polsce szeroko dyskutowany jest projekt nowelizacji ustawy o policji. Projekt dotyczy uregulowania zagadnień z zakresu stosowania kontroli operacyjnej (czyli podsłuchu, również elektronicznego) i dostępu do danych telekomunikacyjnych. Są głosy, iż projekt rozszerza w nieskończoność możliwości inwigilowania obywateli, podsłuchiwania, sprawdzania naszej aktywności w świecie elektronicznym, w internecie, w mailach, portalach społecznościowych, podsłuchiwania rozmów. Swoje zastrzeżenia sformułował także Panoptykon, fundacja utworzona w celu monitorowania ochrony praw człowieka w kontekście nadzoru instytucji rządowych. Najważniejsze z nich to zbyt długi okres kontroli operacyjnej oraz następczy – w przeciwieństwie do uprzedniego – charakter kontroli stosowania tych technik operacyjnych.
Autorzy zaznaczają, iż ich pomysł jest w znacznej mierze zbudowany na niedokończonym, wcześniej przygotowywanym projekcie. Przekonują, że wprowadzone modyfikacje jedynie ograniczają możliwości działania służb, m.in. definiują maksymalny czas stosowania kontroli – 18 miesięcy. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Błaszczak powiedział, że zmiany w ustawie są efektem wyroku Trybunału Konstytucyjnego, którego wykonanie musi nastąpić do 6. lutego. Szefowie służb specjalnych dodają: "Jeśli parlament nie uchwali nowej ustawy, to 7 lutego 2016 oślepniemy, ogłuchniemy. Będziemy bezradni wobec pospolitych przestępców, ale także terrorystów".
Dyskusja wokół ustawy pokazuje próby osiągnięcia kompromisu pomiędzy możliwościami funkcjonowania służb specjalnych, których zadaniem jest chronić bezpieczeństwo obywateli a troską o ochronę ich prawa do prywatności. Podobne dyskusje toczyły także w innych krajach, m.in. w USA w kontekście ustawy Patriot. W Europie, po zamachach w Paryżu można zauważyć zmiany w stanowisku prawodawców względem operacji antyterrorystycznych. Inicjatywy legislacyjne dotykające tego obszaru w Polsce wpisują się w szerszy kontekst, którego częścią są również deklaracje prezydenta Francji, François Hollande, na temat wprowadzenia nowych regulacji dotyczących francuskiego obywatelstwa i przegląd zasad używania broni przez służby policyjne oraz dyskutowany w Wielkiej Brytanii projekt nowej ustawy antyterrorystycznej. Brytyjski projekt (ang. Investigatory Powers Bill) ma na celu uregulowanie technik operacyjnych polegających m.in. na hackowaniu oraz korzystania z backdoorów w oprogramowania przez służby specjalne i policję w śledztwach kryminalnych i powiązanych z terroryzmem. Przewiduje on również nałożenie na prywatne przedsiębiorstwa obowiązku utrzymywania infrastruktury umożliwiającej prowadzenie takich operacji.
Ten obszar operacji służb specjalnych zyskuje zupełnie nowy wymiar w dobie tzw. Internetu Rzeczy (ang. Internet of Things). Określenie "Internet Rzeczy" ilustruje, że jesteśmy otoczeni przez urządzenia codziennego użytku, które są przyłączone do sieci Internet, takich jak urządzenia multimedialne, sprzęt AGD, samochody (więcej informacji na ten temat znajdzie się w raporcie CERT Orange Polska za 2015 rok), a nawet… dziecięce zabawki. Hackowanie systemów teleinformatycznych w już przeprowadzonych operacjach przypisuje się m.in. brytyjskiemu GCHQ oraz amerykańskiemu NSA i FBI.
Prace nad projektem nowelizacji można śledzić na stronach Sejmu RP.
